Chiết xuất Yucca là một hoạt chất sinh học tự nhiên dùng trong nuôi trồng thủy sản.
Bổ sung Yucca schidigera vào khẩu phần ăn của tôm cá giúp gia tăng tốc độ tăng trưởng, giảm FCR, sử dụng tối đa nguồn dinh dưỡng trong thức ăn, làm giảm chất thải hữu cơ, giảm lượng khí độc thải ra môi trường nước.
Chăn nuôi và Nuôi trồng thủy sản (NTTS) phải đi đôi với vấn đề bảo vệ môi trường đang là xu thế toàn cầu. Các khí độc NH3, H2S, CH4 và CO2 là những chất gây ô nhiễm nhất trong chuồng và ao nuôi, gây ra mùi hôi và các vấn đề trong hệ thống hô hấp ở cả vật nuôi, tôm, cá và công nhân trong các khu vực nuôi.
Hơn nữa, các chất tổng hợp như kháng sinh và hoocmon steroid dùng làm phụ gia thức ăn đã bị cấm ở một số nước. Việc tìm kiếm hoạt chất sinh học tự nhiên để thay thế những chất tổng hợp nguy hiểm cho sự phát triển của vật nuôi và thân thiện với môi trường là vô cùng cần thiết. Một trong những chất thích hợp được lựa chọn hiện nay là saponin trong chiết xuất của cây Yucca schidigera.
Nghiên cứu ảnh hưởng của yucca trong nuôi cá
Theo kết quả nghiên cứu của Kelly & Kohler, (2003) trên cá nheo Mỹ (Ictalurus punctatus) cho thấy khi bổ sung Yucca schidigera vào khẩu phần ăn của cá bột với liều lượng 1g/kg thức ăn cho thấy sự tăng trọng đáng kể cao hơn so với nhóm cá ăn khẩu phần thức ăn không bổ sung Yucca schidigera. Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng của cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) cũng được cải thiện đáng kể khi bổ sung chiết xuất Y.schidigera và Y. saponaria vào khẩu phần ăn (Güroy, 2014).
Cá rô phi sông Nile (Oreochromis niloticus) giống (Deyab và ctv, 2004) ăn khẩu phần có bổ sung Yucca schidigera ở mức 0.75mg/kg thức ăn giúp thúc đẩy nhanh quá trình chuyển hóa protein làm giảm hàm lượng NH3, NO2+, tăng NO3–, cải thiện tăng trọng của cá, giảm FCR, chất béo tích tụ trong toàn bộ cơ thể cá giảm khi nồng độ yucca trong khẩu phần ăn tăng lên. Đồng thời với hàm lượng 0.75mg/kg Yucca schidigera trong thức ăn cũng cải thiện sự phát triển của các loại cá ăn thực vật, nhờ tăng hiệu quả sử dụng protein (PER) trong khẩu phần đạm thực vật (Gaber, 2006).
Kết quả tương tự cũng đã được ghi nhận bởi Bassem Khalil Elkhayat và cvt (2019). Khi bổ sung Yucca schidigera vào khẩu phần ăn của cá chẽm Châu Âu (Dicentrarchus labbrax) ở hàm lượng 1g/kg thức ăn giúp cá tăng cường bắt mồi, cải thiện tốc độ tăng trưởng, tăng hiệu quả sử dụng protein trong thức ăn, giảm lượng NH3 thải ra, giảm FCR và tăng tỷ lệ sống của cá.
Bên cạnh đó, khi đánh giá ảnh hưởng của Yucca schidigera trong khẩu phần ăn lên chất lượng nước Headen và Dawson (1990) đã báo cáo rằng nước trong các bể cá sử dụng khẩu phẩn có bổ sung Yucca schidigera có nồng độ NO3 tăng và mức NH3 giảm, nồng độ NO2 cũng giảm. Điều này chỉ ra rằng có phản ứng oxy hóa hóa chất hoặc nitrat hóa vi khuẩn. Yucca schidigera có tác dụng giảm NH3 có thể là bởi vì NH3 kết dính vào yucca hoặc NH3 bị chuyển hóa thành hợp chất khác. Yucca schidigera có khả năng giảm ammonia cao nhất trong ao nuôi cá vào khoảng thời gian từ 12 – 24 giờ.
Từ các kết quả nghiên cứu trên cho thấy: Bổ sung Yucca schidigera vào khẩu phần ăn của cá, đặc biệt trong hệ thống nuôi thâm canh ở mức 750mg- 1g/kg thức ăn giúp tăng tỷ lệ sống, cải thiện tăng trọng, giảm FCR, thúc đẩy nhanh quá trình chuyển hóa protein, Yucca schidigera đóng vai trò như chất kích thích sinh trưởng để tăng hiệu quả sử dụng thức ăn có thể tận dụng nguồn thức ăn tại chỗ, đồng thời làm giảm NH3 và NO2 trong nước.
Nghiên cứu ảnh hưởng của yucca ao nuôi tôm
Theo Valle và ctv, (2006) mức tăng trưởng của tôm thẻ (Litopenaeus vannamei) postlarvae tăng 23% và 26% khi sử dụng khẩu phần ăn có bổ sung Yucca schidigera. Tương tự, Martínez và ctv (2008) thử nghiệm nuôi tôm ở độ mặn thấp có bổ sung Yucca schidigera ở mức 2g/kg vào khẩu phần ăn của tôm, làm tăng hiệu suất phát triển đáng kể, đồng thời FCR ở nhóm tôm ăn khẩu phần có bổ sung 3g Yucca schidigera/kg thức ăn là 1.6 so với FCR = 2.32 ở nhóm đối chứng.
Các kết quả trên cho thấy Yucca schidigera có tác dụng thúc đẩy tăng trưởng và giảm FCR thông qua việc thúc đẩy quá trình tổng hợp protein, đẩy mạnh hấp thụ chất dinh dưỡng trong tế bào biểu mô đường ruột tôm, giúp ruột hấp thụ axit amin và axit béo cũng như hỗ trợ hấp thu các loại axit amin và chất dinh dưỡng thấm qua màng tế bào khác.
Hơn nữa, việc bổ sung 0.2% và 0.3% Yucca schidigera vào khẩu phần ăn của tôm thẻ chân trắng thì lượng NH3 và NO2 trong nguồn nước thải của hệ thống nuôi tôm đã giảm hơn 2/3 nồng độ NH3 ban đầu trong vòng 12 giờ. Việc làm giảm NH3 và các chất chuyển hóa nitơ khác chỉ ra rằng, việc bổ sung Yucca schidigera vào ao nuôi hoặc chất thải NTTS trước khi xả ra sẽ làm giảm ô nhiễm nguồn nước. Yucca schidigera có thể được dùng xử lý nước thải hoặc xử lý nước trước khi cấp vào hệ thống nuôi tuần hoàn để làm giảm ô nhiểm môi trường, tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên nước (Martínez và ctv, 2008).
Trong hệ thống ương nuôi tôm sú hàm lượng ammonia tổng cộng giảm nhiều nhất trong vòng 12 giờ khi xử lý bằng Yucca schidigera với liều lượng 72 – 108mg/L.
Từ các kết quả nghiên cứu trên cho thấy: Việc bổ sung Yucca schidigera vào khẩu phần ăn ở mức 2-3g/kg thức ăn giúp gia tăng tốc độ tăng trưởng, giảm FCR, sử dụng tối đa nguồn dinh dưỡng trong thức ăn, làm giảm chất thải hữu cơ, giảm lượng NH3, NO2, NO3 thải ra môi trường nước, làm tăng tỷ lệ sống của tôm.
Nguồn: TSTB